augustus 28, 2025
Bij exoten denk je misschien aan planten en dieren in een ver buitenland, met mooie felle kleuren. En een invasie, is dat niet meer iets voor een science fiction game dan voor je eigen overzichtelijke achtertuin? Om eerlijk te zijn, invasieve exoten zijn vaak dichterbij dan je denkt. En deze planten en dieren die van oudsher niet in ons land voorkomen maar zich hier wel razendsnel vermeerderen en vestigen, vormen een bedreiging van de biodiversiteit. Hoe houd je er rekening mee als je op zoek bent naar nieuwe tuinplanten? BMF-collega Diwi Nieboer helpt je op weg.
Door: Diwi Nieboer
Provincies zijn verantwoordelijk voor de aanpak van invasieve exoten. De provincie Noord-Brabant heeft onlangs een herziende versie van het Plan van Aanpak Invasieve Exoten vastgesteld. Maar wat is de rol van de provincie hierin eigenlijk en wat kun je zelf doen om invasieve exoten niet in je huis of je tuin te krijgen?
Om met rol van de provincie te beginnen: daar ligt sinds 2018 de verantwoordelijkheid voor de aanpak van de meeste invasieve exoten. De provincie dient de op de Europese Unielijst voor invasieve exoten aangewezen soorten actief te verwijderen of te beheersen. Het Plan van Aanpak dat nu herzien is, is onderdeel van de uitvoering van die verantwoordelijkheid. In het Plan van Aanpak staat beschreven om welke soorten het gaat en op welke manier de provincie deze soorten kan beheersen of elimineren. Daarnaast zet de provincie ook in op het inrichten van robuuste en weerbare ecosystemen om langs die weg de vestiging en verspreiding van (nieuwe) invasieve exoten te voorkomen.
Om wat voor soorten planten gaat het nou? De invasieve exoten waarvoor het provinciale Plan van Aanpak is opgesteld, zijn invasieve uitheemse soorten die een bedreiging vormen voor de biodiversiteit. Bekende voorbeelden van invasieve uitheemse plantensoorten zijn de reuzenbereklauw en de Japanse duizendknoop.
Inheemse soorten (zoals Jacobskruiskruid) en invasieve uitheemse soorten die ándere overlast veroorzaken, bijvoorbeeld een bedreiging vormen voor de volksgezondheid of economische schade aanrichten, vallen dus niet onder dit Plan van Aanpak, tenzij ze ook een bedreiging zijn voor de biodiversiteit.
De kans dat je zelf een Japanse duizendknoop meeneemt van vakantie in Azië is wellicht niet zo groot. Maar er zijn ook minder bekende invasieve exoten en hele kleine soorten die je ongemerkt wel kunt meenemen van vakantie. Maar als je met de auto uit het buitenland naar huis terugkeert, neem je in je motorkap of onder je ruitenwissers zo zaadjes mee. Ook via je schoenzolen, banden of tent kun je zaadjes meenemen, zeker van planten die haakjes of stekeltjes aan hun zaden hebben zoals de naaldzaadboom. Dus klopt voor vertrek naar huis je matjes goed uit en maak je tent of camper goed schoon. En bij thuiskomst je auto van binnen en van buiten goed checken op eventuele meelifters voordat ze de kans krijgen te ontkiemen!
Ga je nieuwe planten in je tuin zetten, kies dan voor soorten die geen gevaar vormen voor de inheemse soorten. Stichting FLORON heeft in opdracht van de NVWA een databank gemaakt met ruim 1.500 tuinplanten. Hierin kun je vinden of een tuinplant (potentieel) invasief is of niet. In deze databank staan ook soorten die (nog) niet op de Europese Unielijst voor invasieve soorten staan, maar wel kunnen gaan woekeren en daarmee andere soorten verdringen.
Voorbeelden van zulke potentieel invasieve soorten zijn laurierkers en vlinderstruik. Laurierkers verdringt andere soorten in de ondergroei in bossen en de vlinderstruik verspreidt zich ook gemakkelijk en verdringt inheemse soorten in diverse biotopen zoals duinen, in bosranden en in houtwallen. In de database vind je alternatieven voor deze planten zodat je met een gerust hart nieuwe planten in je tuin of op je balkon kunt planten! Op de website van FLORON vind je nog veel meer informatie over invasieve plantensoorten en wat je zelf kunt doen om te zorgen dat je voorkomt dat je ze meeneemt van vakantie. Én over juist inheemse soorten en adressen van groene kwekerijen.
Niet alleen uitheemse planten, ook uitheemse diersoorten kunnen worden verspreid via tuincentra. Via planten die in het buitenland gekweekt zijn, kunnen op transport naar Nederland uitheemse diertjes zoals mieren of platwormen terecht komen. Controleer je planten daarom voordat je ze mee naar huis neemt op ongewenste meelifters!
Je vindt meer informatie over dit onderwerp op de volgende websites: