oktober 7, 2025
Natuurinclusieve inspirerende landbouwbedrijven bestaan! De Brabantse Milieufederatie organiseert regelmatig excursies voor belangstellenden naar dit soort bedrijven. Op 4 september brachten we een bezoek aan BIO In de Polder in Lage Zwaluwe, en op 19 september waren we te gast in Deurne bij Bijzonder Brabants.
Twee erg verschillende bedrijven: een gemengd bedrijf in Lage Zwaluwe en een groententeeltbedrijf in Deurne, maar er was veel belangstelling. Beide excursies zaten met 25 deelnemers helemaal vol. En die deelnemers hadden veel vragen over de dagelijkse praktijk bleek tijdens de presentaties en rondleidingen. Ook kregen we een kijkje achter de schermen bij de verschillende bedrijfsonderdelen.
Janine Keller-den Dunnen en Paul den Dunnen praatten ons op hun bedrijf BIO In de Polder bij over de keuzes die ze maakten op hun bedrijf. Tien jaar geleden was dit nog een ‘gewoon’ akkerbouwbedrijf met camping. Het bedrijf is al zeven generaties in handen van de familie van Janine. Maar tijden en eigenaren veranderen, dus de bedrijfsvoering ook.
Janine en Paul vertelden dat ze bij de bedrijfsovername het er snel over eens waren dat ze om wilden schakelen naar biologische bedrijfsvoering. Kringlooplandbouw, circulariteit, duurzaamheid en natuurinclusiviteit maakten ze tot sleutelbegrippen. Dat had wel consequenties voor de bedrijfsvoering: er kwam vleesvee bij, er kwamen bomen voor walnotenproductie op de weilanden en de daken werden volgelegd met zonnepanelen.
Het vleesvee is bijvoorbeeld belangrijk voor de noodzakelijke mestproductie. Je kunt in de biologische akkerbouw niet zomaar de paardenmest van de buurman gebruiken, leerden de belangstellenden. Maar hoe kom je dan aan die biologische mest?’
Waar die mest vandaan komt zagen we in de stierenstal, waar we een kijkje gingen nemen. De niet-gecastreerde, tot 2,5 jaar oude bewoners hadden hier extra investeringen in het hekwerk gevraagd. Via de nog niet helemaal uitgebloeide bermen en de groen omzoomde camping kwamen we bij de weilanden met walnotenbomen en vleesvee.
‘De verschillende onderdelen van het bedrijf zorgen ervoor dat je altijd opbrengst hebt’, vertelde Janine, ‘zo hadden we vorig jaar een slecht jaar voor de akkerbouw, maar hadden we vanwege de camping toch opbrengst.‘ Vooral in de zomer is er wel veel werk, maar de variatie maakt het bedrijf veerkrachtiger en duurzamer, zowel landbouwkundig als economisch. Lange termijn-denken is bij BIO In de Polder heel belangrijk, aldus Paul: ‘Deze walnoot gaat pas over een jaar of 5 echt produceren.’ Van de walnoten wordt straks walnootolie gemaakt, een nieuwe bedrijfstak die nu in ontwikkeling is.
Om op de vraag over biologische mest terug te komen: biologische mest is schaars, want het moet aan veel voorwaarden voldoen. Het is wel erg belangrijk voor een duurzaam bodembeheer en duurzame en productieve biologische teelt van de gewassen. De familie Den Dunnen houdt vleesvee waarvan de mest weer gebruikt wordt op het land. Zo worden de kringlopen zo goed mogelijk gesloten en is er een continue aanvoer van biologische mest.
Het bedrijf van Henk Kerkers van Bijzonder Brabants (‘Boer Henk’) is een groenten- en kruidenteeltbedrijf op een bijzondere plaats. De Peelrandbreuk loopt dwars door de groententuin, waardoor de grondwaterstand op de ene helft van zijn bedrijf 3 tot 4 meter lager staat dan op de andere helft. De heg die dwars over het bedrijf loopt liet dat goed zien. Een uitdaging zou je denken.
Toch is hier groenten telen niet echt moeilijk, aldus Boer Henk. “Je bent vooral bezig met de bodem,” vertelde hij, “en je hebt natuurlijk zon nodig.” Die bodem had wel extra aandacht nodig, want voor hij in 2014 begon had er alleen maar mais op gestaan. “Variatie in gewassen is heel belangrijk voor een gezonde bodem.” Iedere groente teelt hij ieder jaar op een andere plek. Een kwart van zijn terrein is voor bol- en knolgewassen, een kwart voor vruchtgewassen en een kwart voor bladgewassen. Het resterende kwart reserveert hij voor bloemen die niet geoogst worden maar dienen als bodemverbeteraars. Het organische materiaal dat deze bloemen leveren is heel belangrijk: “Je moet zorgen dat de bodem een spons is.”
Boer Henk gebruikt inmiddels al twee jaar geen kunstmest meer en zo min mogelijk chemische gewasbeschermingsmiddelen. Hij laat ons zijn kool zien: “Kool is erg moeilijk te telen zonder chemie maar sinds drie jaar lukt het.” Hij laat zien hoe dat werkt: met strokenteelt. Tussen elke 4,5 m kool is er een kruidenrijke 3 m brede ‘verdedigingsstrook’. Ook prei, wortel en ui teelt hij in stroken om geen last te hebben van de preivlieg en de wortelvlieg. Onkruiden worden beheerst door te schoffelen en te wiedeggen. Bij diverse vruchtgewassen wordt ‘biomulch folie’ (een soort composteerbaar plastic) gebruikt met een druppelslang eronder. Hierdoor wordt onkruid voorkomen en van schimmels heeft hij veel minder last sinds hij druppelirrigatie heeft aangelegd. Het moet licht en luchtig zijn, is zijn devies.
Zijn bijzondere groenten zijn onder te verdelen in drie groepen, volgens Boer Henk. Hij noemde de vergeten groenten, zoals boterboontjes, die heel lekker zijn maar niet zo geschikt voor de grootschalige mechanische teelt omdat ze niet tegelijk rijpen. Verder de groenten die moeder niet in de tuin had, maar die wel passen bij het Brabantse klimaat en de Brabantse bodem, zoals de ‘sikkim’ of Tibetaanse komkommer, en tenslotte de mutanten: groenten die we wel kennen maar in een andere variant, zoals rode boerenkool.
Op de 1,5 ha grote groenten- en kruidenkwekerij, lopen we onder andere langs zwarte palmkool, yinyangbonen en yacon, enkele van de ‘100 soorten groenten’ die Boer Henk teelt en die hij voor het grootste deel rechtstreeks aan restaurants verkoopt. Daarnaast zien we ook nog een deel van zijn ‘100 soorten kruiden’, waaronder champagnekruid. We besluiten met een voorzichtig hapje van het bloemetje: inderdaad, het geeft een prikkelend gevoel in je mond. Net als champagne.
