Symposium enthousiasmeert boeren voor agroforestry

juni 26, 2025

Symposium enthousiasmeert boeren voor agroforestry

Kijk hier naar de terugblik van Symposium, of lees het artikel hieronder. 

Bomen planten op agrarisch land, wat levert dat op? En hoe pak je het aan? Tijdens het symposium Agroforestry en Agrarische Voedselbossen op dinsdag 24 juni in Zeeland (Brabant) werden ruim 70 deelnemers, grotendeels agrariërs, door diverse partijen warm gemaakt voor bomenaanplant op hun land.

Sleutel tot klimaatadaptatie

Het symposium zoomde in op de praktische zaken rondom agrarische voedselbossen en agroforestry. Tijdens het eerste deel van het programma deelde Ernest de Groot van waterschap Aa en Maas zijn visie op de positieve bijdrage van bomenaanplant: “In een bossensysteem is de bodemstructuur en de bodembiodiversiteit veel beter waardoor die bodem een veel groter infiltratievermogen heeft. Dat is de sleutel tot klimaatadaptatie.”

Toegevoegde waarde

Na Ernest de Groot deelde agroforestryboer John Heesakkers uit Mariahout zijn ervaringen vanuit de praktijk. Beide heren kregen veel vragen uit het publiek. Zo vertelde boer Heesakkers naar aanleiding van een vraag naar de verdiensten van agroforestry voor hem als boer: “De opbrengst zijn echt producten voor de lokale markt en daar komt steeds meer vraag naar. We moeten daarin samen optrekken en het verhaal vertellen over de toegevoegde waarde voor biodiversiteit en klimaatadaptatie.”

Goede voorbeelden

Sjef van Dongen (Agroforestrysupplies) en Evert Prins (Louis Bolk Instituut) lichtten vervolgens hun project AgroforestryBlueprint toe. Binnen dit project worden praktijk en onderzoek met elkaar verbonden op de Experimenteerlocatie in Zeeland (het dorp in Noord-Brabant waar ook het symposium plaatsvond). Samen met agrariërs gaan zij hier praktijkkennis opbouwen op het gebied van agroforestry door te leren en te experimenteren.

Behoud ruimte voor landbouw

Op de Experimenteerlocatie worden meer dan 20 vormen van agroforestrysystemen aangelegd en onderhouden. Uit monitoring zal blijken wat de verschillen in bijvoorbeeld kosten en opbrengst zijn, zodat boeren gedegen keuzes kunnen maken voor soorten en beheer. Dit project kan een grote impuls geven aan het verwezenlijken van de ambitie van het Rijk voor 25.000 hectare agroforestry in Nederland voor 2030. Evert Prins: “Met agroforestry snijdt het mes aan twee kanten: we gaan voor toekomstbestendige landbouw en creëren daarbij veel natuurwaarden.”

Instandhoudingscontracten

Er was een officieel tintje aan het symposium, door de ondertekening van instandhoudingscontracten voor zes nieuwe voedselbossen door de agroforestryboeren en provincie Noord-Brabant. Deze voedselbossen (meer dan zes hectares) zijn aangelegd in opdracht van Brabants Bodem (onderdeel van Van Gogh Nationaal Park). De boeren lichtten ieder hun bedrijf toe en de plaats die het voedselbos daarin inneemt.

Plus voor verdienmodel en landschap

Projectleider Liza Simons lichtte het project Brabants Bodem toe en riep de aanwezigen op: “Ga door met agrarische voedselbossen en heb je ideeën voor andere projecten die een plus opleveren voor zowel het verdienmodel van de boer als landschapsverbetering, meld het dan bij Brabants Bodem.”

Stimulus-regeling

Silko Mergenthal en Tim den Hartog gaven na de ondertekening uitleg over provinciale subsidiemogelijkheden voor agroforestry en voedselbossen. Er is een Stimulus-regeling voor agroforestryprojecten zoals het planten van voederbomen op een melkveehouderij. Er worden diverse posten tot 70% vergoed en voor jonge boeren (onder de 40jaar) is die vergoeding 80%. Met vragen over deze regeling kan men terecht bij het Agroforestry Netwerk Brabant.

Verdere regelingen

Silko en Tim gaven ook een kort overzicht van andere mogelijkheden van financiering. Zo wezen ze op de GLB-regeling Kennisdeling & innovatie (via RVO), een regeling van de Rabobank, alsook op Stichting Voedselbosbouw Nederland voor projecten groter dan 5 ha. En dan werkt de provincie Noord-Brabant ook nog aan een nieuwe regeling voor voedselbossen en is er een voucherregeling binnen het Cambium project (een Europees project om agroforestry te stimuleren).

Voor meer informatie inclusief factsheets over de nu openstaande regelingen agroforestry, kennisdeling en samenwerking voor innovatie via het GLB kun je terecht op de volgende website: Over GLB 2023-2027 – GLB 2023-2027 (tab Noord-Brabant). De sluitingstermijnen zijn respectievelijk 12 augustus en 16 september, 17.00 uur. Nota bene: irrigatie is vanuit de huidige regeling niet financierbaar; check de regeling goed en stel vragen aan het Agroforestry Netwerk Brabant of via  glb@stimulus.nl.

Met eigen ogen

Inmiddels was het hoog tijd om naar buiten te gaan en met eigen ogen te zien hoe zo’n agroforestrysysteem er in de praktijk uitziet. Op de Experimenteerlocatie van Sjef van Dongen kregen de deelnemers uitgebreid tekst en uitleg over allerhande zaken aangaande aanplant, soorten, toepassing en beheer en onderhoud. Ook de overbuurman van Agroforestrysupplies, Gerard Opsteeg, op wiens land een deel van de aanplant van agroforestry is gedaan, was erbij om uitleg te geven.

Brabantse top 3 bomen

Tenslotte maakte Sjef van Dongen bekend welke bomen en struiken de top 3 voor Brabantse voedselbossen vormen. Uit onderzoek van Sjef, gebaseerd op 10 jaar praktijkervaring met de aanplant en het beheer van agroforestry, is gebleken dat tamme kastanje, nashipeer en olijfwilgbes het meest geschikt zijn om in onze provincie in agrarische voedselbossen te planten.

Transitie

De deelnemers gingen naar huis met ieder een set van deze drie beste boom- en struiksoorten. Om zo een begin te maken met een eigen agrarisch voedselbos. Het was een toepasselijke afsluiting van een mooie en interessante dag. Er kwamen veel positieve reacties van deelnemers: “Heel mooi om te zien dat er een transitie plaatsvindt en dat er meer aandacht is voor de bodem en de diensten die geleverd worden door boeren, naast de producten die ze oogsten.”

Organisatie

Dit symposium werd in opdracht van de provincie Noord-Brabant georganiseerd door waterschap Aa en Maas, Agroforestrysupplies, Brabants Bodem, waterschap De Dommel en de Brabantse Milieufederatie.