Buurt in actie, vrijwilligers zetten zich in voor het klimaat

juni 29, 2023

Buurt in actie, vrijwilligers zetten zich in voor het klimaat

In heel Brabant zijn er vrijwilligers die zich inzetten voor het klimaat. Een daarvan is Peter van den Heuvel uit Berlicum. Hij is vrijwilliger bij ‘Met elkaar voor Mekaar’.

“Veel buurtbewoners willen wel zonnepanelen laten installeren, hun spouwmuur laten isoleren of het regenwater loskoppelen om het voor de tuin te gebruiken, maar weten niet zo goed hoe ze dat aan moeten pakken,” vertelt hij, “Met elkaar voor Mekaar helpt daarbij.”

Samen met andere vrijwilligers is hij al meer dan 10 jaar actief om dit soort buurtinitiatieven te ondersteunen. En ook al kost het af en toe veel tijd, het is dankbaar werk, vindt hij. Na al die jaren is hij nog steeds met plezier actief in de werkgroep: “We krijgen veel positieve reacties, en het is fijn dat je echt iets kunt bijdragen aan het klimaat en het milieu.”

Mensen helpen

Het begon in 2013 met een informatieavond die georganiseerd was door enkele dorpsgenoten in Berlicum, één van de dorpskernen van de gemeente Sint-Michielsgestel. Het idee was om dorpsgenoten met bepaalde vragen aan elkaar te koppelen, via een platform ‘Met elkaar voor Mekaar’.

Tijdens deze informatieavond bleek dat er veel mensen geïnteresseerd waren in zonnepanelen. Ze vroegen zich af hoe je elkaar kunt helpen om ze te installeren. Van den Heuvel: “Het helpen van mensen was mijn trigger. Ik vond het leuk om dat met elkaar te gaan doen. Techniek vind ik ook leuk en ik heb vanuit mijn werk ervaring met projecten.” Met enkele anderen startte hij toen een werkgroep Energie op.

Van zonnepanelen naar spouwmuurinstalaties

Dankzij de werkgroep Energie hadden na drie jaar bijna 150 huizen in het dorp zonnepanelen op het dak liggen. De werkgroep hielp bij allerlei onderdelen in het proces: “We verzamelden informatie, selecteerden leveranciers en gingen de bühne op met informatieavonden. Je zag dat heel veel mensen niet wisten hoe ze offertes moeten lezen.”

Al snel na het succes van de zonnepanelen had de buurt een nieuwe energievraag: “Hoe kunnen we energie besparen met spouwmuurisolatie?” Dankzij de inspanningen van de werkgroep werden in twee jaar tijd bijna 450 huizen voorzien van spouwmuurisolatie.

Kostbaar regenwater besparen

Toen vervolgens in 2019 een duurzaamheidsevent werd georganiseerd op het plaatselijke gymnasium Beekvliet kwamen de buurtbewoners met vragen over het afkoppelen van regenwater. Regenwater is kostbaar, dat zou eigenlijk niet weg moeten lopen via het riool, toch?

“Wij stonden daar met een standje op de groenmarkt en raakten aan de praat met twee Dungenaren die de workshop ‘Natte voeten, droge tuinen’ gaven.” De Dungenaren sloten zich bij hen aan en een nieuw project was geboren. ‘Met elkaar voor Mekaar‘ ging aan de slag met ‘Regenwater voor nu en later‘.

Subsidie en enthousiaste hoveniers

Ook voor dit project was veel belangstelling, want anderhalf jaar later hadden al meer dan 85 adressen het regenwater afgekoppeld. “Dit project is wel anders dan de vorige projecten,” legt Van den Heuvel uit. “Mensen hebben hier minder persoonlijk voordeel bij. Je koppelt kosteloos af, maar het scheelt niet maandelijks in de portemonnee zoals bij spouwmuurisolatie en zonnepanelen.”

Kosteloos afkoppelen kon via een subsidie: “Via de gemeente kon er € 500 subsidie per adres aangevraagd worden om het regenwater af te koppelen van het riool en in de eigen tuin op te vangen.” De werkgroep zocht vervolgens contact met de waterschappen, die het bedrag konden verdubbelen naar € 1000 per woning. Van den Heuvel verwacht dat het eind van het project nog niet in zicht is, want er is alweer subsidie beschikbaar voor nog meer afkoppelingen.

Mensen willen echt wel iets doen voor het klimaat, denkt Van den Heuvel. Dat blijkt wel uit het succes van dit project. Ook de hoveniers die het werk uitvoerden werden enthousiast, zag hij, al levert het afkoppelen van regenwater voor hen relatief weinig inkomsten op.

Samenwerken met de overheid

Samenwerken met de overheid was wel even wennen, zo bleek. “Voor de zonnepanelen en de spouwmuurisolatie konden we volledig zelfstandig opereren. Voor het afkoppelen van regenwater hadden we de gemeente nodig, omdat daar subsidie aangevraagd moest worden.”

Van den Heuvel voelde in eerste instantie een drempel om er enthousiast mee aan de slag te gaan: “Er is veel subsidie beschikbaar voor het afkoppelen van regenwater, maar dat betekent ook meer aandacht van de ambtelijke organisatie en de politiek. Er kwamen opmerkingen in de gemeenteraad: ‘Hoe kan het nou dat die groep zoveel subsidie krijgt?’.”

Ook de bureaucratie viel in eerste instantie tegen. Het kostte de ambtenaren moeite om het project uit handen te geven, is de ervaring van Van den Heuvel. Het werk van de werkgroep werd soms nog eens overgedaan. “Dat was best wel een hobbel. We hebben echt wel even gedacht: ‘Jongens, zullen we de stekker er maar uittrekken?’

Uiteindelijk is het allemaal goed gekomen. Zo was er pas weer een persmomentje met de wethouder vanwege het regenwaterproject. Het was bij iemand in de tuin, en die bewoner was zó blij. Daarvoor blijf je het doen.”

Van regenwater naar sedumdak

Sommige bewoners wilden het afgekoppelde regenwater gebruiken voor sedumdaken en vroegen zich af hoe dat moest. En die vraag bleek genoeg voor alweer een nieuw project: ‘Groene daken in onze gemeente’. Van den Heuvel: “Als je er een project van maakt kun je ook hier subsidie voor krijgen. Het was eerst een wijkinitiatief, maar het gaat steeds vanzelf van het één naar het ander.”

Naar aanleiding van de stijgende energieprijzen organiseerde Met mekaar voor mekaar vanaf januari een serie Energiecafés. “We zien dan wat er leeft binnen de gemeenschap. Als daar vragen uit komen, bijvoorbeeld over warmtepompen, dan kan dat aanleiding zijn om met een nieuw initiatief te starten. Maar als het iets anders is gaan we dáármee aan de slag.”

Voldoening door verschil te maken

Van den Heuvel is enkele uren tot een halve dag per week kwijt aan zijn vrijwilligerswerk, en rond bewonersavonden nog meer. En hoewel ze hem dan thuis vragen of hij nu alweer weg moet, denkt hij nog niet aan stoppen. “Het geeft heel veel voldoening. Je kunt echt verschil maken, door mensen te helpen iets te doen voor het milieu en het klimaat.”

Ook de samenwerking in het team is motiverend. Toch zijn er wel grenzen. Het blijft vrijwilligerswerk, en de tijd die je erin kunt steken is beperkt. En dat terwijl er genoeg vragen blijven komen. Nieuwe vrijwilligers zijn dus altijd welkom, wil Van den Heuvel laten weten.

Ergens anders kijken

“Het zou wel mooi zijn als je met dezelfde soort initiatieven informatie zou kunnen uitwisselen, want informatie is niet altijd goed te vinden,” merkt Van den Heuvel nog op. “Een platform kan bijvoorbeeld wel handig zijn.” De werkgroep wil graag haar ervaringen delen. “Niet iedereen hoeft opnieuw het wiel uit te vinden. Wij zijn in het begin ook bij andere initiatieven bij buurgemeentes gaan kijken. Op het moment dat je met iets aan de slag gaat, is het heel plezierig als je ergens anders kunt gaan kijken.”

Tags: