Participatiecoalitie luidt noodklok over regionale energieprojecten

juli 8, 2022

Participatiecoalitie luidt noodklok over regionale energieprojecten

Het afgelopen jaar hebben de regionale energieprojecten nagenoeg stilgelegen. Dit concludeert de Participatiecoalitie op basis van de eigen enquête en het gepresenteerde rapport van het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie.

“We zitten middenin een enorme energie- en klimaatcrisis, maar moeten concluderen dat er het afgelopen jaar nauwelijks is gezocht naar locaties voor nieuwe regionale zon- en windparken. Ook de uitvoering van de lokale energieprojecten is niet van de grond gekomen”, reageert Annie van de Pas, netwerkdirecteur van de Natuur en Milieufederaties. Samen met HIER, Energie Samen, LSA-bewoners en Stichting Buurkracht vormen zij de Participatiecoalitie.

De Participatiecoalitie is betrokken bij alle dertig energieregio’s. Zij ziet dat het moeizaam gaat met de doelen die een jaar geleden opgesteld zijn in de Regionale Energiestrategieën 1.0. Zo staat de ambitie om 35 Terra Watt aan duurzame energie op te wekken onder druk. Zoekgebieden voor zon- en windparken vallen van tafel of worden niet meegenomen.

Krapte op het energienet

De krapte op het energienetwerk (netcongestie) is de aanleiding om de uitvoering van de plannen in RES 1.0 te pauzeren. De Participatiecoalitie ziet deze beperkte netcapaciteit als een van de grote uitdagingen voor de uitvoering van de Regionale Energiestrategieën.

Annie van de Pas: “Het is kwalijk om nu het proces te onderbreken, omdat het elektriciteitsnet niet op orde is. We zitten nog in de planvormende fase van de Regionale Energiestrategieën en juist nu moeten we doorpakken, zodat we straks in 2030 genoeg schone energie opwekken. Hier verliezen we nu te veel tijd. Dat kunnen de dertig energieregio’s voorkomen door goed, én in samenhang met de landelijke taskforce netcongestie, ervoor te zorgen dat duurzame energieprojecten doorgang kunnen vinden.”

Volgens de Participatiecoalitie lijkt de krapte op het elektriciteitsnetwerk groter dan het is, omdat ‘reserveringen’ van grote partijen tot voor kort gehonoreerd werden, maar nog niet worden gebruikt. Gemeenten kunnen daarnaast extra invloed uitoefenen op de ‘krapte’ op het net door meer in te zetten op windenergie dan op zon.

Kwaliteitsbudget hard nodig

Ook landelijk ligt er urgent huiswerk. De aanpassing van de financiële subsidie voor energieprojecten (SDE ++) en het invoeren van het toegezegde kwaliteitsbudget voor energieprojecten zijn juist nu keihard nodig om projecten met goede kwaliteit en draagvlak van de grond te krijgen.

Doordat deze financiële maatregelen er nog steeds niet zijn, vormen ze een belemmering voor ontwikkelaars en overheden om de volgende stappen te zetten in de projectontwikkeling, terwijl de tijd dringt. Ook kan het wegvallen van zoekgebieden voor windparken in bepaalde delen van Nederland leiden tot een energie-inefficiënt systeem, met grote gevolgen voor de toekomst.

De stagnatie van de ontwikkeling van hernieuwbare projecten trekt ook een zware wissel op de jonge beweging van energiecoöperaties. Deze zijn de afgelopen jaren geprofessionaliseerd, met personeel in dienstverband, om de doelstellingen uit het Klimaatakkoord te realiseren.

50% lokaal eigendom en biodiversiteit vergroten

Andere redenen voor de stagnatie van de regionale energieprojecten zijn de aanloop naar de recente gemeenteraadsverkiezingen en de wisselingen van bestuurders.

Annie van de Pas: “De verkiezingen mogen niet als excuus opgevoerd worden voor de vertraging van de regionale energiestrategieën. Ze moeten nu snel als kansen opgepakt worden. De nieuwe bestuurders worden uitgedaagd om deze kansen te pakken. Ze moeten werk maken van lokaal eigendom van energieprojecten voor bewoners (50 tot 100%) en bewoners actief betrekken bij de planvorming en uitvoering van lokale energieprojecten. Zo wordt het een succes.”

De voorgaande jaren zijn er al verschillende projecten gerealiseerd met 50% of soms zelfs 100% lokaal eigendom en positieve effecten op de gemeenschap. Zo worden diverse maatschappelijke doelen financieel ondersteund vanuit de opbrengsten van de energieprojecten: van taxiservice voor ouderen, het helpen bij woningisolatie en tegengaan van energiearmoede tot het investeren in biodiversiteit, landschap en nieuwe duurzame energieprojecten.

Oog voor mens, natuur en landschap

De coalitie vindt dat nieuwe bestuurders, raadsleden en ambtenaren nog beter ondersteund moeten worden. Daarbij zal het inkoop- en aanbestedingsbeleid van gemeenten en provincie moeten worden bijgesteld om energiecoöperaties en bewonersinitiatieven een gelijke kans te geven bij de realisatie van energieprojecten. Ook zal er meer kennis nodig zijn om de plannen, die per regio geformuleerd zijn, voldoende uit te kunnen voeren en met voldoende oog voor mens, natuur en landschap.

De Participatiecoalitie luidt nu de noodklok, zodat de gestelde doelen niet het onderspit gaan delven.