Zandpaden onderzoek: de natuurwaarden van onverharde paden

augustus 23, 2023

Zandpaden onderzoek: de natuurwaarden van onverharde paden

In het buitengebied in Brabant vind je veel onverharde wegen om over te wandelen, te paardrijden en te fietsen. Niet alleen wij maken hier graag gebruik van. Onverharde wegen worden door verschillende soorten vogels, dagvlinders, sprinkhanen, wilde bijen, wespen en loopkevers gebruikt als verblijf en om eten en drinken te zoeken. Maar de laatste jaren worden veel van deze onverharde paden (half) verhard. Daarom heeft stagiair Teun Nelemans onderzoek gedaan naar de natuurwaarden van onverharde paden.

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met Brabants Landschap en de gemeenten waarin het onderzoek heeft plaatsgevonden: Deurne, Asten en Someren. Er is gekozen voor deze locaties omdat in deze gemeenten veel (en veel verschillende) onverharde paden aanwezig zijn. Daarbij is juist hier veel druk vanuit de omgeving om onverharde paden te verharden met asfalt of half te verharden met puin.

Patrijs, kneu en zandloopkevers

Op de onverharde paden werd voor een aantal soorten insecten en vogels onderzocht of ze er voorkomen. Gemiddeld zijn er 16 verschillende onderzochte soorten dieren waargenomen per onverhard pad, zoals de patrijs, putter, kneu, zandbijen en zandloopkevers.

Naast de insecten en vogels zijn er ook sporen en waarnemingen van andere dieren die gebruik maken van onverharde paden. Zo zijn ook amfibieën, reptielen en zoogdieren aangetroffen. Hier zou nog verder onderzoek naar gedaan kunnen worden.

Onverharde paden is infrastructuur met een natuurlijke functie: ook wel een ecologische verbindingszone genoemd. Ook kan het functioneren als “groenblauwe dooradering”. Dat zijn kleine natuurelementen die het landschap in belangrijke mate vormgeven. Zowel ecologische verbindingszones als groenblauwe dooradering hebben belangrijke functies: het kan gebieden aan elkaar verbinden en er kan een habitat voor insecten- en vogelsoorten ontwikkeld worden.

Onverharde paden uit 1832

Naast natuurwaarden zijn er ook recreatieve waarden voor onverharde paden. Onverharde paden kunnen gebruikt worden als wandelroute, paardrijroute of zelfs als mountainbike-route.

Bovendien liggen veel paden al decennia op dezelfde plaats en hebben daardoor ook een cultuurhistorische waarde. Historische kaarten uit 1832 bevatten diverse onverharde paden. Voorbeelden van onverharde paden die sinds 1832 zich al in de gemeente Asten bevinden zijn: Weerterbaan, Slotweg en de onverharde paden rondom het kasteel in Asten-Heusden.

Heemkundekringen brengen in kaart welke cultuurhistorisch waardevolle onverharde paden er nog aanwezig zijn in Brabant. Dat is een belangrijke bron van informatie voor gemeenten om hun onverharde paden en dus hun cultuurhistorische waarde te beschermen.

Lees het hele rapport