Zandpaden

Zandpaden

Steeds meer Brabantse zandpaden worden verhard, omgeploegd of ze verdwijnen door nieuwbouw en verstedelijking. Dit is slecht nieuws: deze onverharde wegen en paden zijn belangrijk voor de biodiversiteit, recreatie en onderdeel van de cultuurhistorie van Brabant. Daarom zet de BMF zich in voor bescherming en behoud van zandpaden.  

Wat kun jij doen? | Wat kunnen gemeentes doen? | Blogs & onderzoeken

Zandpaden (ook wel onverharde paden genoemd) zijn onderdeel van het leefgebied van een hoop soorten. Zo nemen patrijzen er zandbaden, graven zandbijen er hun nestgaatjes, liggen reptielen er in de zon en kan bijvoorbeeld de loopkever een zandpad veel makkelijker oversteken dan een verharde weg. En er zijn meer soorten die zich dankzij de onverharde paden makkelijk van de ene naar de andere plek kunnen verplaatsen. Op deze manier functioneren ze als ecologische verbindingen tussen natuurgebieden.

Behalve belangrijk voor de biodiversiteit zijn de onverharde paden ook recreatief waardevol, en ze zijn onderdeel van het Brabantse cultuurlandschap. Zo worden paden gebruikt als wandelroute, paardrijroute of zelfs als mountainbike-route.

De oude zandpaden die we nog in Brabant hebben moeten we behouden en beschermen: in de eerste plaats voor de biodiversiteit, maar ook voor recreatie en als karakteristiek onderdeel van het Brabantse cultuurlandschap. Hoe doen we dat?

Het Brabantse Zandpad

Op 7 oktober organiseerde de Brabantse Milieufederatie een informatieve zandpadenexcursie in Deurne, aan de rand van de Peel. In deze video gaan we op pad en vertellen Hetty Gerringa, Pieter Koolen, Wim van Opbergen en Teun Nelemans meer over de natuurwaarden, cultuurhistorische waarden en recreatieve waarden van zandpaden.

Hoe zet de BMF zich in voor zandpaden?

Als Brabantse Milieufederatie (BMF) zetten we ons onder andere in voor de bescherming en het behoud van zandpaden door Brabanders en gemeentes te informeren over het belang van de zandpaden. Ook laten we mensen de paden beleven, met zandpadenexcursies en door zandpadenroutes te maken.

Zandpaden vallen onder de verantwoordelijkheid van gemeentes. Daarom volgen we als BMF de ontwikkelingen in het landelijk gebied van de Brabantse gemeentes en zetten we ons in voor bescherming en behoud van onverharde wegen en paden in omgevingsvisies- en plannen. Ook ondersteunen we vrijwilligers van lokale natuur- en milieuorganisaties bij het beschermen van zandpaden en inventariseren we middels zandpadenkaarten waar in Brabant nog onverharde wegen en paden te vinden zijn.

Daarnaast doen we onderzoek naar de natuurwaarden van zandpaden. Zo heeft het onderzoek van stagiair Teun Nelemans laten zien dat er op de onverharde paden in de gemeente Deurne, Asten en Sommeren allerlei diersoorten te vinden zijn. Stagiair Reni van de Ven heeft de bedreigde kleine marters op camera vastgelegd bij onverharde paden in Hilvarenbeek. Beide onderzoeken laten zien: zandpaden zijn belangrijk voor de biodiversiteit en belangrijk om te behouden!

Pad steekt een zandpad over.

Wat kun jij doen om de onverharde paden te beschermen?

Zandpaden kunnen blijven bestaan door de ecologische, recreatieve en cultuurhistorische waarde van de paden te beschermen. Deze waarden (kunnen) worden beschermd in beleid en wetgeving op zowel nationaal, provinciaal als gemeentelijk niveau. Om te zorgen dat de onverharde paden en wegen blijven bestaan kun je op alle drie de niveaus aandacht vragen voor deze waarden.

  • Kom lokaal in actie! Zet je samen met eer lokale natuur- en milieuorganisatie bij jou in de buurt in voor het beschermen van zandpaden. Bijvoorbeeld door in te spreken bij een gemeenteraadsvergadering en zo gemeentebeleid te beïnvloeden, of met zienswijzen, bezwaren en beroep wanneer een zandpad verhard dreigt te worden.
  • Laat zandpaden met cultuurhistorische waarden aanwijzen als monument.
  • Maak een zandpadenkaart, waarop je in kaart brengt waar in Brabant er nog zandpaden zijn.
  • Verbeter de bestaande zandpaden met nieuwe landschapselementen die bijdragen aan herstel en ontwikkeling van de biodiversiteit. Maak hiervoor gebruik van provinciale en gemeentelijke subsidies.
  • Inventariseer de waarden op en langs zandpaden, zoals in de onderzoeken van Teun Nelemans, Reni van de Ven en Thyme Potters.
  • Onderzoek (samen met de heemkundeverenigingen) de geschiedenis van de zandpaden in je gemeente en vertel erover.
  • Neem mensen mee op excursie om onverharde wegen en paden te laten beleven!

Handreiking beschermen zandpaden

Blogs & onderzoeken

Wat kunnen gemeentes doen om zandpaden te beschermen?

Wandeling over een zandpad.

Gemeentes kunnen middels beleid en omgevingsplannen zandpaden beschermen en de natuurwaarden van zandpaden borgen. Uitgangspunten hierbij zijn:

  • Wat onverhard (zand) is, moet onverhard (zand) blijven.
  • Sta alleen gebruik als onverharde weg toe.
  • Trek samen op met lokale natuur- en milieuorganisaties met kennis van de omgeving voor het in kaart brengen van de aanwezige waarden.
  • Geniet, maar verstoor niet.
  • Laat de onverharde paden onderzoeken op waarden.
  • Wijs cultuuhistorische waardevolle wegen aan als gemeentelijk monument
  • Werk samen aan routestructuren voor ommetjes en (middel)lange afstandspaden.
  • Herstel en ontwikkel (nieuwe) zandpadenstructuren met landschapselementen.
  • Richt de bermen in voor biodiversiteit en klimaatadaptatie (wateropvang, bomen).

Lees meer in onze handreiking voor gemeentes

JE HOEFT NIETS TE MISSEN
Ontvang updates met nieuws, cursussen, workshops, lezingen en nog veel meer!